Update opvang vluchtelingen

Velsen draagt met het opvangschip in Velsen-Noord stevig bij aan de noodopvang van vluchtelingen. De afspraak in de bestuursovereenkomst was dat deze noodopvang uiterlijk tot 1 maart 2023 zou zijn, zonder mogelijkheid voor verlenging. De verwachting was dat in de periode tot 1 maart voldoende opvangplekken in Nederland gecreëerd zouden zijn. Op 16 januari 2023 stuurde de staatssecretaris toch een brief met een verzoek voor verlenging (zie bijlage 2), omdat de nood in het aantal opvangplekken onverminderd hoog is. Ook na 1 maart 2023 wordt een groot tekort verwacht. Het college nam eerder het voorgenomen besluit om niet op dit verzoek tot verlenging in te gaan. Dat voornemen legden we aan u voor om wensen en bedenkingen mee te geven. U heeft ons onder andere gevraagd om voordat we een definitief besluit nemen over verlenging een raadpleging te houden onder inwoners van Velsen-Noord. En u heeft een aantal voorwaarden meegegeven voor een eventuele verlenging of een opvang op een alternatieve locatie. Het college heeft vandaag besloten mee te gaan in uw voorstel. Dit betekent ook dat we zoals u voorstelt de huidige locatie in afwachting van de resultaten van de raadpleging voor een beperkte periode te verlengen. In dit collegebericht lichten we ons besluit verder toe. En gaan we in hoofdlijnen in op het vervolgproces, de verdere uitwerking moet nog plaatsvinden. 

Twee sporen: raadpleging inwoners Velsen-Noord en onderzoek alternatieve locaties

U vroeg ons een raadpleging onder inwoners van Velsen-Noord te organiseren en ook met hen in gesprek te gaan over het verzoek om verlenging. Het doel is om de resultaten hiervan mee te wegen in een reactie op het verzoek om de noodopvanglocatie te verlengen. Daarnaast gaat het college door met het voornemen om alternatieve locaties te onderzoeken voor een deel van de vluchtelingen die inmiddels binding met onze regio heeft. Dit in het geval de noodopvanglocatie niet verlengd wordt. De komende weken lopen deze twee sporen naast elkaar, zodat we op iedere uitkomst zo goed mogelijk voorbereid zijn.

Raadpleging inwoners Velsen-Noord over verlenging

Het college heeft besloten om het voorstel van de raad over het organiseren van een raadpleging onder inwoners van Velsen-Noord over te nemen. We zien dat de opvang tot nu toe goed en rustig verloopt. Ook inwoners van Velsen-Noord geven dit aan. Het gaat om maximaal 1.000 mensen die nu een veilige en goede noodopvangplek hebben. Dat stelde het college, maar ook de raad voor een ingewikkeld dilemma. Uiteindelijk was betrouwbaarheid, en dus het houden aan de gemaakte afspraken over de termijn, een zwaarwegend argument voor het college om in eerste instantie niet in te gaan op het verlengingsverzoek van de staatssecretaris. Gezien de wensen en bedenkingen van de raad stellen we het uiteindelijke besluit over het wel of niet verlengen van de noodopvanglocatie uit tot de uitkomsten van de raadpleging onder inwoners van Velsen-Noord duidelijk zijn. Zo geven we inwoners de kans zich te uiten over dit besluit. 

Het college wil een digitale raadpleging houden. Alle inwoners vanaf 18 jaar worden via een brief uitgenodigd om hieraan mee te doen. Gezien de beperkte tijd stellen we in deze raadpleging voornamelijk vragen met keuzemogelijkheid in de antwoorden (gesloten vragen). We halen op hoe mensen kijken naar een eventuele verlenging, wat daarbij hun voorwaarden zouden zijn en wat hun zorgen zijn. Ondersteunend aan deze digitale raadpleging organiseren we enkele verdiepende gesprekken in de wijk. Om kleuring te geven aan de digitale raadpleging en om mensen de mogelijkheid te geven ideeën mee te geven. 

Onderzoek naar alternatieve locaties

 Om ook voorbereid te zijn op het scenario dat uiteindelijk wordt besloten om de noodopvang op het schip in Velsen-Noord niet te verlengen, wil het college gelijktijdig alternatieven onderzoeken. De bewoners van het schip hebben vaak een lange weg achter zich. Vanaf het begin was duidelijk dat zij niet op het opvangschip in Velsen-Noord kunnen blijven, maar in januari hoorden we dat voor hen nog niet bekend is waar ze naartoe moeten. Voor een deel van de bewoners zijn trajecten opgestart zoals onderwijs, of oriënterende stages via Techport. We vinden het belangrijk om deze ontwikkelingen niet te onderbreken. Voor deze groepen zijn meerdere verplaatsingen naar verschillende locaties extra belastend. 

Er zijn op dit moment 101 kinderen in de leeftijd tot 18 jaar op het schip. Zij horen bij ongeveer 35-40 gezinnen. In totaal gaat het als we het over de gezinnen hebben over ongeveer 150-170 personen. Daarnaast volgen 30 mensen een oriënterende stage via Techport en 20 mensen een ICT-stage bij Tata Steel. In totaal hebben we het dus over ongeveer 200-220 personen als we kijken naar een alternatieve opvanglocatie specifiek voor mensen met binding met de regio. 

Gezien de beschikbare tijd is het meest haalbare scenario om hiervoor te kijken naar opvang op een riviercruiseschip in plaats van opvang op land. We brengen daarom voor alle mogelijke kades in de gemeente in beeld wat de mogelijkheden, risico’s en voor- en nadelen zijn van de aanleg van een riviercruiseschip. 

Samenhang met de aanstaande spreidingswet

Een belangrijke overweging voor een vervolgscenario is dat gemeenten in het kader van de verwachte nieuwe ‘spreidingswet’ verplicht worden om asielzoekers op te vangen. Gemeenten moeten per regio een transitieplan opstellen dat ertoe leidt dat voldoende opvangcapaciteit wordt gerealiseerd. Vanwege de noodopvanglocatie op het schip werd tot nu toe minder naar Velsen gekeken om een bijdrage te leven. Als het schip in maart vertrekt verandert dat. Wanneer we een alternatieve locatie realiseren waar een deel van de vluchtelingen opgevangen kan worden, is het mogelijk dat de gemeente alvast (deels) voldoet aan de taakstelling die wij hebben voor de spreidingswet. Het realiseren van een locatie op water maakt het dan mogelijk om locaties op land te ontzien. Locaties die gebruikt kunnen worden voor bijvoorbeeld de woningbouwopgave. 

Op dit moment is de spreidingswet nog niet van kracht. Dat betekent dat nog niet duidelijk is welke voorwaarden er worden gesteld aan de taakstelling die gemeenten hebben voor asielzoekers. Zo is onduidelijk of alleen (semi-)permanente opvang meetelt of dat ook noodopvanglocaties meetellen. De staatssecretaris heeft eerder aangegeven dat uitruil tussen de opvang van statushouders en asielzoekers tussen gemeenten tot de mogelijkheden behoort. Dit betekent dat wanneer Velsen voor een aanzienlijk deel invulling geeft aan de regionale taakstelling voor de opvang van asielzoekers, andere gemeenten in de regio op hun beurt meer statushouders kunnen huisvesten. De vraag of we als gemeente ontheven kunnen worden van de taakstelling voor statushouders hangt dus af van a) de vraag of de asielzoekers die tijdelijk op een schip verblijven meetellen in de taakstelling en b) of we afspraken kunnen maken in de regio over de uitruil tussen statushouders en asielzoekers. In uw zienswijze heeft u aangegeven dat dit als voorwaarde zou moeten gelden. Dit hebben wij daarom opgenomen in de brief aan de staatssecretaris. 

Verlenging huidige noodopvanglocatie in afwachting van resultaten raadpleging

Bij het meegeven van wensen en bedenkingen roept u op om de noodopvanglocatie op de Silja Europa in stand te houden tot het besluit over verlenging, of alternatieve locaties genomen is. De standpuntbepaling hierover in de gemeenteraad is nu voorzien op 16 maart. Als het besluit is dat het schip niet langer mag blijven, is daarna tijd nodig om bewoners te verplaatsen, of een alternatieve locatie te realiseren als dat een mogelijkheid blijkt te zijn. Dat betekent dat het schip niet een dag na het besluit leeg kan zijn. Gezien de onzekere uitkomst kan het COA zich maar beperkt voorbereiden. In overleg met het COA lijkt een termijn van uiterlijk een maand redelijk voor het eventueel verplaatsen van bewoners. Daarom hebben wij besloten om als de noodopvanglocatie uiteindelijk niet verlengd wordt, het COA uiterlijk een maand de tijd te geven na de standpuntbepaling van de gemeenteraad. Als dit inderdaad op 16 maart is, zou dit betekenen dat de opvang op het schip tot uiterlijk 16 april 2023 verlengd wordt. 

Vervolg

We informeren de staatssecretaris met een brief over de wensen en bedenkingen die u uitte en over het besluit van het college. Deze brief vindt u in de bijlage 1 bij dit bericht. 

We werken de exacte planning en invulling van de raadpleging en de gesprekken met inwoners van Velsen-Noord verder uit. Ons streven is om de uitkomsten van de raadpleging zoals u gevraagd heeft op 10 maart 2023 aan u terug te koppelen. Op ditzelfde moment willen we u ook een terugkoppeling geven van het onderzoek naar alternatieve locaties. Zodat u deze onderwerpen op 16 maart tijdens een raadsvergadering kan bespreken. We houden u op de hoogte van het vervolg. 

Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Velsen

Dit is de tekst uit het collegebericht van 31 januari 2023.  Alle collegeberichten zijn te vinden op de website velsen.notubiz.nl.