Besluit verlengingsvraag en onderzoek alternatieve locaties opvang vluchtelingen
Collegebericht dinsdag 28 maart 2023
Geachte leden van de raad,
Al sinds juni vorig jaar zijn we intensief in gesprek over de opvang van vluchtelingen op een zeecruiseschip, waarvoor uiteindelijk de locatie aan de VOB-kade als enige mogelijkheid in beeld kwam. De ontwikkelingen volgen elkaar in dit dossier snel op. Vandaag namen we het besluit dat de Silja Europa moet vertrekken en we inzetten op een alternatieve locatie voor het deel van de vluchtelingen dat inmiddels regionale binding heeft. De voorkeurslocatie hiervoor is de Cruisekade/Sluisplein. De inzet is om hier op een klein zeecruiseschip zo’n 300 vluchtelingen op te vangen. Indien noodzakelijk kijken we naar een overbruggingsperiode voor dit kleine deel van de vluchtelingen met binding met de regio tot een alternatieve locatie klaar is.
Met inwoners maakten we oorspronkelijk de afspraak dat de Silja Europa uiterlijk op 1 maart 2023 weg zou gaan. Die afspraak namen we vanaf het begin serieus. Toch is het nu eind maart en ligt de Silja Europa er nog. We kunnen ons goed voorstellen dat dit bij inwoners vragen oproept. Het feit dat het schip op 1 maart niet is vertrokken komt doordat we mede op verzoek van uw raad in het uiteindelijke besluit de resultaten van een peiling onder inwoners van Velsen-Noord mee wilden nemen. En we willen een goede oplossing vinden voor het opvangen van de gezinnen met kinderen die op het schip wonen en voor de mensen die ondertussen een stage volgen in de regio. Tussen het moment dat we het verzoek kregen om verlenging van de Silja Europa en nu is dus veel gebeurd. We vinden het daarom belangrijk in dit collegebericht een toelichting te geven op dit proces.
Van verzoek om verlenging naar besluit
Op 16 januari jl. ontvingen wij van de staatssecretaris Asiel en Migratie het verzoek om de termijn van het opvangschip in Velsen-Noord te verlengen. De verwachting was dat in de periode dat het opvangschip er lag, in heel Nederland extra opvangplekken gecreëerd konden worden. Daarom maakten we bij de start de afspraak dat de opvang uiterlijk tot 1 maart 2023 zou zijn en er geen mogelijkheid voor verlenging was. De staatssecretaris gaf in zijn brief echter aan dat de nood in het aantal opvangplekken in Nederland onverminderd hoog is. Er bleef dus een tekort bestaan, ook na 1 maart 2023. Het college wilde zich houden aan de beloften die eerder zijn gedaan aan de raad en inwoners over de termijn. Dit was namelijk een belangrijke voorwaarde bij het realiseren van de locatie. Daarom nam het college het voorgenomen besluit om de opvanglocatie in Velsen-Noord niet te verlengen na 1 maart 2023.
Het college zag ook dat de nood voor gedegen opvangplekken nog altijd hoog is. Daarbij heeft een deel van de vluchtelingen inmiddels binding met de regio, doordat zij hier onderwijs volgen of stage lopen. Het college nam zich daarom voor de mogelijkheden te onderzoeken voor alternatieve locaties waar in het bijzonder het deel van de vluchtelingen met binding in de regio opgevangen kan worden. Het gaat hierbij om ongeveer 220 vluchtelingen. Dit zijn gezinnen met kinderen die naar school gaan (150-170 personen) en vluchtelingen die via Techport een stage volgen (50 personen). Voor het welzijn en de ontwikkeling van kinderen is het belangrijk om voor een langere periode te weten waar ze wonen en om te kunnen hechten. Alleen dan kan het onderwijs goed beklijven. Voor vluchtelingen die een stage volgen is het belangrijk dat zij deze trajecten kunnen voortzetten. Zo kunnen zij zich voorbereiden op de arbeidsmarkt. Ook vanuit de technische sector is veel behoefte aan personeel.
De raad kon vervolgens haar wensen en bedenkingen uiten bij dit voorgenomen besluit. De raad gaf aan een peiling te willen houden onder de inwoners van Velsen-Noord over het eventueel verlengen van het opvangschip en had geen wensen en bedenkingen bij het onderzoek naar alternatieve locaties. Het college besloot hierop de peiling te houden én besloot dat, bij besluit tot niet verlengen, de Silja Europa uiterlijk een maand na de standpuntbepaling in de raad moest vertrekken. Het COA heeft tijd nodig om de bewoners van het schip naar een andere locatie te verhuizen. Op dat moment was nog niet duidelijk of de Silja Europa wel of niet kon blijven. Bovendien konden we de resultaten van de peiling niet voor 1 maart met uw raad bespreken. Dit betekende dat vertrek van de Silja Europa op 1 maart niet meer haalbaar was.
Uiteindelijk bleek er onder de deelnemers van de peiling onvoldoende draagvlak te zijn voor het verlengen van het opvangschip. 59% van de deelnemers stemde tegen een verlenging. Ook vonden er in de week van 20 februari 2023 twee bijeenkomsten plaats met inwoners van Velsen-Noord. Tijdens de bijeenkomsten is veel informatie opgehaald. Uit de reacties spreekt de behoefte om meer in te zetten op Velsen-Noord. Het vertrouwen in de overheid is laag. Inwoners willen graag dat hun wijk opknapt en de leefbaarheid verbetert. En dat de gemeente afspraken beter nakomt. Specifiek rondom het opvangschip werd aangegeven dat het om een te groot aantal vluchtelingen gaat ten opzichte van de inwoners van Velsen-Noord. Zowel het college als de raad gaven aan deze uitslag te willen respecteren.
Om de vluchtelingen met binding op te kunnen blijven vangen in Velsen, kwam de focus op de alternatieve locaties. De alternatieve locatie moet dan klaar zijn voordat de Silja Europa moet vertrekken. Eerder besloten we dat de Silja Europa uiterlijk een maand na standpuntbepaling in de raad moest vertrekken. In het onderzoek naar alternatieve locaties kwam echter naar voren dat het bij verschillende locaties onzeker of zelfs onwaarschijnlijk is dat deze op tijd klaar en ingericht kunnen zijn als de Silja Europa op 23 april moet vertrekken. Dat geldt ook voor de beoogde voorkeurslocatie Cruisekade/Sluisplein. Dat zou betekenen dat er een overbruggingsperiode is tussen de einddatum van de Silja Europa en de startdatum van de alternatieve locatie.
Overbruggingsperiode
Het college zet er samen met het COA vol op in om de alternatieve locaties verder te onderzoeken en indien de locatie haalbaar blijkt deze ook zo snel mogelijk te realiseren. Maar de kans is groot dat het niet voor 23 april gaat lukken om een alternatieve locatie gereed te hebben. Als er geen oplossing is voor deze tussenperiode, betekent dit dat de vluchtelingen die nu op het schip verblijven verspreid worden over opvanglocaties over het hele land, op basis van beschikbaarheid. Of tijdelijk opgevangen zouden moeten worden in een noodopvanglocatie, zoals een sporthal.
De raad bood de ruimte om de Silja Europa maximaal 6 weken langer te laten liggen indien dit nodig is ter overbrugging naar de alternatieve locatie. Omdat inmiddels duidelijk is dat een overbruggingsperiode waarschijnlijk is en het alternatief (verspreiden over het land) onwenselijk is wil het college deze mogelijkheid openhouden. We blijven ook zoeken naar andere overbruggingsmogelijkheden, zoals een riviercruiseschip aan de Loswalkade, of noodopvang in een sporthal. Als de Silja Europa ingezet moet worden als overbruggingslocatie dan schalen we - in lijn met de wensen en bedenkingen van de raad - het aantal vluchtelingen af naar het aantal en de doelgroep die wij uiteindelijk blijven opvangen in Velsen. Verreweg het grootste deel van de bewoners vertrekt uiterlijk op 23 april 2023.
Het college vindt het belangrijk om recht te doen aan de eerder gemaakte afspraken, de uitkomst van de peiling en de wensen en bedenkingen van de raad. Daarom zetten we erop in dat de overbruggingsperiode zo kort mogelijk is. Tegelijkertijd zijn sommige termijnen nog onzeker. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat er werkzaamheden op of rond de kade nodig zijn die tijd kosten en waarbij je afhankelijk bent van de beschikbaarheid van marktpartijen om dit uit te voeren. Denk bijvoorbeeld aan het uitbaggeren van het kanaal. De lengte van de overbruggingstermijn moet dus de komende periode concreet worden, zodra we duidelijkheid hebben over de alternatieve locatie en de werkzaamheden die nodig zijn. Het college zet erop in dat dit maximaal zes weken is en na 23 april in ieder geval alleen voor de beoogde doelgroep. We informeren u de komende periode over de ontwikkelingen hierin.
Alternatieve locaties – inzet tot eind 2024
Het uitgangspunt voor de inzet van de alternatieve locatie is dat we deze inzetten tot eind 2024, met optie tot verlenging. Het ministerie van Justitie en Veiligheid (J en V) heeft aangegeven dat wanneer de locatie in ieder geval tot die termijn wordt aangeboden, de vluchtelingen die hier verblijven meetellen in de taakstelling die we als gemeente krijgen als de concept spreidingswet wordt vastgesteld door het Rijk. Hierbij zetten we in op een locatie voor een klein zeecruiseschip aan de Cruisekade/Sluisplein. Andere opties zijn de VOB-kade met een klein zeecruiseschip, of de 3e Rijksbinnenhaven met een riviercruiseschip. Wanneer een opvanglocatie definitief is zullen wij met de omwonenden in gesprek gaan over de voorwaarden voor een goed verloop van de opvang. Hierbij besteden we aandacht aan thema’s als de verkeerssituatie, ruimtelijke inpassing en veiligheid. Zo halen we op welke vragen, zorgen, ideeën en suggesties er leven en maken we hierover afspraken met onder andere het COA. De omwonenden van de Cruisekade/Sluisplein ontvangen binnenkort een informatiebrief over het onderzoek naar de locatie.
We gaan in mei verder met u in gesprek over het opvangvraagstuk en de taakstellingen die wij hebben in brede zin. We bespreken dan hoe wij op de langere termijn invulling willen geven aan de opvang van vluchtelingen in Velsen.
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Velsen
Dit is de tekst uit het collegebericht van 29 maart 2023. Alle collegeberichten kunt u lezen op velsen.notubiz.nl.