Drukte op het energienetwerk, wat betekent dit voor jou?

Wat is er aan de hand?

Je kunt het elektriciteitsnetwerk vergelijken met het wegennet. Daarbij kun je het hoogspanningsnet zien als de snelweg, het middenspanningsnet als de provinciale weg en het laagspanningsnet als lokale wegen. Het hoogspanningsnet vervoert elektriciteit vanaf de bron, bijvoorbeeld een zonnepark of een gascentrale. Het laagspanningsnet levert energie aan woningen en bedrijven. Het middenspanningsnet is de schakel tussen die twee. Als zonne- en windparken veel elektriciteit opwekken, ontstaat drukte op het hoog- en middenspanningsnet. Daar kan file ontstaan. Net als bij een file lost het probleem zich ook weer op, maar om terugkerende problemen te voorkomen moet de netbeheerder wel het elektriciteitsnet uitbreiden, en dit zijn meerjarige trajecten. 

Met de komst van zonne- en windparken is het aanbod van energie veranderd. Maar ook de vraag naar elektriciteit is veranderd; die is sterk gegroeid. Soms is het aanbod hoog, soms is de vraag hoog; die momenten zijn niet altijd goed op elkaar afgestemd.

VOOR INWONERS

Wat merk ik van drukte op het hoog- en middenspanningsnet?

Daar merk je voorlopig niets van. Woningen zijn aangesloten op het laagspanningsnet, en dat werkt nog net zoals altijd, ook als er drukte is op het hoogspanningsnet. Vergelijk het met de straten in de wijk; daar merk je ook niet zo snel dat er op de snelweg een file staat.

Ik wil zonnepanelen op het dak van mijn woning, kan dat nog wel?

Ja, dat is een goed plan, doen! Het is goed voor het klimaat en een slimme investering voor jezelf. Er is nog steeds veel behoefte aan duurzame energie in Nederland, zodat we het gasverbruik kunnen verminderen.

Kan ik met mijn zonnepanelen nog wel energie terugleveren aan het net?

Ja, je kunt nog steeds energie terugleveren aan het net. Die teruglevering verloopt via het laagspanningsnet. Op het laagspanningsnet speelt soms het probleem dat de kabels niet gemaakt zijn om op grote schaal energie te ontvangen, want tientallen jaren geleden gebeurde dit nog niet. Als er slechts enkele huizen zijn met zonnepanelen, is dat geen probleem. Maar nu er steeds meer huishoudens met zonnepanelen bijkomen, hebben de laagspanningskabels soms last van overbelasting. Dat gaat doorgaans om korte periodes, bijvoorbeeld op een stralende junidag tussen 12.00 en 14.00 uur. Want niet alleen je eigen zonnepanelen wekken dan maximaal op, maar ook die van jouw buren. Als de spanning in de kabels hoog oploopt, kan de omvormer van je zonnepanelen even afschakelen. Dat is een beveiliging in de omvormer zelf, om schade te voorkomen. De omvormer schakelt meestal vanzelf weer aan. In de tijd dat de omvormer is afgeschakeld, kun je geen elektriciteit terugleveren.

Bestaat in mijn wijk de kans dat mijn omvormer afschakelt?

Dat is moeilijk te zeggen. De postcodechecker van Liander geeft een indicatie. Die is gemaakt op basis van eerdere meldingen. Meld het zelf ook als je omvormer afschakelt, dat helpt om een goed beeld te krijgen. Dat kan via de storingsdienst van Liander op 0800-9009.

De situatie nu zegt niet zoveel over de toekomst; als er veel zonnepanelen in de wijk bijkomen, kan het zijn dat omvormers afschakelen waar ze dat eerder niet deden. Ook kan het probleem juist worden opgelost, als het laagspanningsnet in de wijk is uitgebreid. Liander werkt overal in de regio aan het verzwaren van kabels en bijbouwen van transformatorhuisjes.

Verdien ik mijn zonnepanelen nog wel snel genoeg terug?

Zonnepanelen zijn in eerste instantie een besparing op je eigen energierekening. De terugverdientijd hangt van veel factoren af, zoals de aanschafkosten, de hoeveelheid energie die je bespaart en de energieprijs. Naast de besparing kun je ook iets verdienen met teruglevering, als je meer energie opwekt dan je nodig hebt. Voor de meeste huishoudens is dit geen heel groot bedrag. Omdat afschakelen van de omvormer steeds maar voor korte periodes is, maakt het voor de meeste huishoudens geen groot verschil in de terugverdientijd. Vanaf 2025 wordt de salderingsregeling, die het mogelijk maakt om stroom tegen markttarieven terug te leveren aan het net, afgebouwd.

Wat kan ik doen om overbelasting van het elektriciteitsnetwerk in de wijk te voorkomen?

Het beste is om energie te gebruiken als er ook veel energie wordt opgewekt. Midden op een zonnige dag is een ideaal moment om een was te draaien of je elektrische auto op te laden. Als we dat met z’n allen doen, voorkomen we dat er problemen op het laagspanningsnet ontstaan.

Kom ik door de drukte op het elektriciteitsnetwerk zonder elektriciteit te zitten?

Nee, zeker niet. De levering van energie verloopt nog precies zoals je altijd gewend bent. Als er veel elektrische auto’s en – apparaten bijkomen, zou er ook op het laagspanningsnet filevorming kunnen ontstaan. Anders dan op de snelweg voorkomt de netbeheerder deze storing op het elektriciteitsnet door de toegang tot het net (tijdelijk) te sluiten voor nieuwe of uitbreidende verbruikers. Die afsluiting blijft bestaan totdat er extra kabels en transformatorhuisjes geplaatst zijn om het elektriciteitsnet te verzwaren. Zo blijven huishoudens zeker van levering.

VOOR BEDRIJVEN

Is er in Velsen al filevorming op het hoog- en middenspanningsnet?

Ja, sinds 18 oktober 2023 is dat het geval.  Hoe de actuele situatie is, is te zien op deze kaart van netbeheer Nederland. Het wordt steeds drukker op het hoog- en middenspanningsnet in de IJmond, net als in de rest van het land. Zowel het aanbod als de vraag naar elektriciteit neemt toe, waarbij de pieken van het aanbod niet goed aansluiten bij de pieken in de vraag. Grootverbruikers kunnen daarom geen aanvraag meer doen voor een aansluiting of hun aansluiting uitbreiden. Meer informatie staat op de website van Liander. 

Ik wil zonnepanelen op het dak van mijn bedrijf plaatsen, kan dat nog wel?

Ja, het is nog steeds een goed idee om zonnepanelen te plaatsen. Terugleveren van stroom kan zonder problemen. Het is daarbij slim om de energie die je opwekt zoveel mogelijk zelf te gebruiken, achter de meter. Stem je bedrijfsprocessen af op de opwek van energie, als dat mogelijk is. Een goed voorbeeld is hoe sommige koelhuizen werken. Zonne-energie wordt op het meest gunstige moment direct omgezet in koelte. Dat is mogelijk omdat de temperatuur in het koelhuis een bepaalde bandbreedte mag hebben. Als de zonnepanelen veel stroom opwekken, wordt er gekoeld tot de laagste temperatuur van de bandbreedte is bereikt. Bij weinig zonne-energie hoeft er pas gekoeld te worden als de hoogste temperatuur van de bandbreedte is bereikt. Het koelhuis fungeert zo als een soort accu, waarin zonne-energie als koude is opgeslagen. Dat is óók slim voor de portemonnee, want je verbruikt dan meer als de energieprijs laag is, en minder als de prijs hoog is.

Hoe kan ik opwek en verbruik van energie goed op elkaar afstemmen?

Een optimale afstemming is makkelijker te realiseren als ondernemers met elkaar samenwerken. Dat kan via GreenBiz Energy. GreenBiz IJmond heeft op zeven bedrijventerreinen Lokale Energie Markten opgezet. Als jouw zonnepanelen meer energie opwekken dan je zelf nodig hebt, gaat het surplus naar een collega-ondernemer op hetzelfde bedrijventerrein, die juist meer stroom nodig heeft. En omgekeerd geldt natuurlijk dat als jij meer stroom nodig hebt dan je opwekt, je het surplus van een collega-ondernemer afneemt. Het elektriciteitsnetwerk wordt zo min mogelijk belast, je bedrijf verduurzaamt én je houdt je energierekening binnen de perken.

Heb je een bedrijfsdak buiten een van de zeven bedrijventerreinen? Ook dan kun je de samenwerking opzoeken. Als je de stroom niet zelf wilt benutten, is jouw dak misschien geschikt als collectief zonnestroomdak voor Energiek Velsen.

Ik wil mijn productie uitbreiden maar kan voorlopig geen grotere netaansluiting krijgen, wat nu?

Begin met een goede inventarisatie van je energieverbruik. Is het mogelijk om te minderen? Kun je bedrijfsprocessen zo instellen dat je energie verbruikt als het aanbod groot is? Kun je met andere ondernemers samenwerken? En zo niet, kun je dan misschien zelf energie opslaan? Soms kan slim omgaan met energie zoveel verschil maken, dat een grotere netaansluiting niet eens nodig is. Vraag advies aan Greenbiz IJmond.

Wat doet de netbeheerder?

Liander werkt aan uitbreiding van het elektriciteitsnet in de regio. Uitbreidingstrajecten kosten echter veel tijd; gefaseerd zal vanaf 2025 de capaciteit in de IJmond pas toenemen.

Wat is de verwachting voor de toekomst?

GreenBiz IJmond is bezig om een routekaart op te stellen voor een CO2-neutrale IJmond. De routekaart zorgt er onder meer voor dat vraag en aanbod van energie in de regio voor iedereen inzichtelijk is. Heb je een MKB, laat dan vooral weten welke plannen je hebt om je bedrijf CO2-neutraal te maken en welke infrastructuur je hiervoor nodig denkt te hebben. Je kunt dan ook aangeven welke hulp je nodig denkt te hebben van GreenBiz IJmond, de gemeente of collega-ondernemers. Neem contact op.