Veteraan Richard Sluik

Het is de 1e grote politiemissie onder de vlag van de Verenigde Naties (VN) in Bosnië-Herzegovina. Volgens sommigen een hopeloze missie, volgens anderen een nuttige bijdrage in de strijd tegen corruptie en willekeur.

Richard Sluik is 39 jaar als hij 1999 voor deze peace keeping operation een half jaar op uitzending gaat naar gemeente Zvornik. Het is de 7e rotatie voor deze militaire aanwezigheid. Een rotatie duurt een halfjaar. Richard valt onder lichting 79-2, verwijzend naar het jaar dat Richard begon bij Defensie.

Richard: ‘De Bosnische Burgeroorlog in Joegoslavië begon in april 1992, vlak na het referendum waarbij de meerderheid van de inwoners van Bosnië Herzegovina koos voor onafhankelijkheid. De Federatieve Volksrepubliek Joegoslavië viel uiteen. Ruim 100.000 mensen lieten tijdens deze oorlog het leven. En duizenden Bosnische moslims (Bosniakken) sloegen op de vlucht.’

In december 1995 kwam er met het Dayton-vredesakkoord een einde aan deze oorlog. Eind jaren ’90 zette de internationale gemeenschap vluchtelingen onder druk om weer naar Bosnië terug te keren. Dat zou het land een economische impuls geven en ook bewijzen dat de verzoeningspolitiek van eerdere jaren had gewerkt. Maar de vijandigheid was nog niet over en terugkeerders werden geïntimideerd. Een internationale ongewapende politiemacht moest zorgen dat de lokale politie het Dayton-vredesakkoord naleeft.

Richard werkt in die tijd in IJmuiden bij de Koninklijke Marechaussee. Als wachtmeester der 1e klasse controleert hij schepen die de Nederlandse grens overgaan. Dit om illegale immigratie en mensensmokkel tegen te gaan en grensoverschrijdende criminaliteit bestrijden. Daarnaast is hij een gezinsman; getrouwd en 4 kinderen in de leeftijd van ½ jaar, 3, 7 en 11. Richard weet dat hij hoog op de uitzendlijst staat. Zijn er te weinig vrijwillige militairen? Dan worden professionele militairen op de lijst aangewezen om op uitzending te gaan. Richard kan er ook voor kiezen dat moment niet af te wachten en zichzelf op te geven voor een missie. Wetende dat het niet lang duurt voordat hij aan de beurt is overlegt hij met zijn vrouw.

‘Het leek op dat moment een goede keus’, aldus Richard. ‘Passend bij onze levensfase…de kinderen waren nog klein. Kleine kinderen kleine zorgen….. In februari werd ik dan ook gestationeerd in Zvornik, samen met 25 anderen. Een internationaal gezelschap bestaande uit onder andere Nederlanders, Fransen, Duitsers, Britten, Amerikanen, Mexicanen en Indiërs. We droegen een blauw, warm uniform van de VN-politiemissie IPTF, International Police Task Force. Huisvesting kregen we betaald, maar moesten we wel zelf zoeken.’

Dat lukte Richard samen met 2 andere Nederlanders, waaronder 1 collega uit IJmuiden. Later bleek het een nogal dubieuze huisbaas te zijn die moslims ombrengt en Nederlanders of Duitsers uitkiest voor onderdak en bescherming. In hun appartement was geen telefoon. Bellen deden ze vanuit een openbare telefooncel. Dat kreeg later nog een staartje.

De marechaussees gingen vrijwel dagelijks op patrouille. Waarnemen hoe de lokale politie opereert, bemiddelen tussen politie en burgers en dan aan het eind van de dag rapporten schrijven naar het hoofdkwartier in Sarajevo. En non- compliance documents over lokale agenten; houd iemand zich niet aan de wet- en regelgeving, dan heet dat non-compliance. Eigenlijk het enige middel dat Richard heeft om een lokale agent die zich niet aan de afspraken hield te berispen.

‘Nooit hoorde ik terug of mijn ingediende non-compliance document ook gevolgen had voor de betreffende agent. Ik had vaak het gevoel niet echt concreet iets bij te kunnen dragen aan de missie. Ik gun andere landen ook vrijheid, stabiliteit en een beter leven. Nu voelde de uitzending voor mij vooral als een spannend en interessant avontuur zonder heel gevaarlijke situaties in slechte omstandigheden.’

Dit maakt dat Richard zichzelf niet ziet als een veteraan in hart en nieren. Terwijl hij toch onder hectische omstandigheden is geëvacueerd naar bewaakte post, omdat de Kosovo-crisis in het zuidwesten van Servië de rust verstoort. De NAVO werpt bommen op Servische doelen, waarop Bosnische Serven hevig in verzet komen. Wat begon met eieren gooien mondt uit in vernieling en brandstichting van alles wat met de VN te maken heeft.

Daarnaast heeft Richard net als vele uitgezonden militairen de druk op het thuisfront ervaren. Alleen voor 4 kinderen zorgen was niet altijd makkelijk voor zijn vrouw. Richard praatte hierover met zijn vrouw, maar kon niet handelen. Het leek hem daarom een goed idee om om de 4 weken, als hij verlof had opgebouwd, 5 dagen naar huis te komen.

‘Het idee was beter dan de uitvoering. Fysiek was ik wel thuis, maar mijn hoofd zat nog in Zvornik. Een week voor mijn 2e verlof werd mijn gezin in gebroken Engels en Duits telefonisch bedreigd. Gelet op de nummers kwamen de telefoontjes uit Prestina (Kosovo) en Tuzla ( Bosnië). Het nummer van het thuisfront hebben ze waarschijnlijk getraceerd toen ik naar huis belde vanuit een telefooncel.

Ik vermoed dat de huisbaas er ook mee te maken had, maar dat is nooit onderzocht. Bij de gezinsleden van mijn huisgenoten gebeurde hetzelfde. Het was goed om thuis te kunnen zijn na dit incident. Nadat we een ander telefoonnummer hadden aangevraagd stopte de bedreigingen. Helaas ging de Internationale Politiemacht van de Verenigde Naties (UNIPTF) per juli over op een vijfdaagse werkweek. Vanaf toen bouwde ik geen verlof meer op na dertig dagen achterelkaar werken.

Normaal kan een buddy in Nederland dan contact onderhouden met zowel de militair als met het thuisfront als er iets speelt. Vaak is een buddy een collega. Hij of zij voorziet het thuisfront van belangrijke informatie en is een vraagbaak en luisterend oor. Maar omdat ik was uitgeleend aan de VN liepen de lijnen heel anders. Je hebt een en ander via de VN te regelen wat niet zo makkelijk is.’

In augustus keerde Richard terug naar huis. Zijn uitzending zat erop, tijd om zijn burgerkloffie weer aan te trekken. Thuis ‘indribbelen’ in het gezin zoals hij het noemt, kostte moeite.

‘Toen ik wegging was de jongste een ½ jaar. Als ik, nu ik weer terug was, mijn dochter uit bed haalde dacht ze,  wie is dat? De taken die mijn zoon van 11 jaar had overgenomen pakte ik gelijk weer op. Dat had ik achteraf gezien subtieler moeten doen. Ook had ik meer dankbaarheid naar hem kunnen uiten. Vroeger moesten uitgezonden militairen die vrijdags terugkwamen vaak de maandag daarop weer aan de slag. Tegenwoordig heb je inschepingsverlof en ontschepingsverlof. Daarmee heb je twee weken de tijd om dingen te regelen. En dat is geen overbodige luxe.’

Veteraan ben je als je uitgezonden bent geweest. De eer die veteranen krijgen op Veteranendag vindt Richard belangrijk. Niet zozeer voor wat hij zelf meemaakte, maar wel voor wat hij om zich heen hoort en ziet.

Richard sluit af: ‘Er is niet altijd evenveel begrip en ondersteuning voor veteranen. Ik zet me er graag voor in om dat te veranderen. Mijn uitzending heeft geen grote invloed op mijn gemoedsrust gehad. Maar dat is voor andere militairen wel anders. Soms is hulp pas jaren later nodig.’